Η εξέλιξη του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα πολλών ζυμώσεων, συγκέντρωσης πληροφοριών και εμπειριών. Εμπειρίες που αποκτήθηκαν από λάθη, επανάληψη λαθών, ατυχημάτων, καταστροφών, επιτυχιών, ανακαλύψεων, πολέμων και ό,τι άλλο μπορεί να ενεργοποιήσει αυτήν τη διαδικασία μάθησης. Τα βήματα -άλλοτε μικρά, άλλοτε μεγαλύτερα- μας οδήγησαν σε έναν ακμάζοντα πολιτισμό με κατακτήσεις, σε όλους τους τομείς, που επιβλήθηκαν ιστορικά, καθώς κρίθηκαν στο πέρασμα του χρόνου ως ανθεκτικές και κοινά αποδεκτές.

Η μόνη χρονική περίοδος όπου μαζικά άρχισαν να αμφισβητούνται αυτές οι κατακτήσεις, είναι η περίοδος που ζούμε. Αμφισβητείται το δημοκρατικό πολίτευμα, ο σκοπός της ιατρικής επιστήμης, το νομικό αστικό δίκαιο και πολλές βασικές επιστημονικές σταθερές. Τι έχει μεσολαβήσει και βρισκόμαστε σε εποχή όπου υπάρχει μεγάλη πίεση για οπισθοδρόμηση; Πριν δώσω την εκδοχή μου, θα ήθελα να παρατηρήσω το εξής: Η ανθρωπότητα ξεκίνησε από μια εποχή, όπου μια ομάδα ανθρώπων δεν ήξερε αν υπήρχε άλλος άνθρωπος στα 5-10 χιλιόμετρα από την τοποθεσία της, περάσαμε στις πόλεις – κράτη, στα μεγάλα φέουδα, στις αυτοκρατορίες και τελικά στα εθνικά κράτη. Οι αιτίες για όλες αυτές τις αλλαγές ήταν η εξέλιξη των ανθρώπων σε επίπεδο γνώσεων (ναυσιπλοΐα, γεωργία κ.α.), οι κοινωνικές αλλαγές, η συναισθηματική και αισθητική πρόοδος κ.α. Ένα βασικό κομμάτι του παζλ που προανέφερα, ήταν η πληροφορία και η διάχυσή της ανάμεσα στον πληθυσμό.

Δεν είναι τυχαίο που από τη δεκαετία του ’90 και μετά, με την εξέλιξη των υπολογιστών η ανθρωπότητα έχει κάνει τεράστια πρόοδο. Βρέθηκε το εργαλείο που μέσα σε λεπτά κάνει τη γνώση κοινό κτήμα όλων των ανθρώπων παγκοσμίως! Έκτοτε οι ταχύτητες γενικώς ανεβαίνουν και τελικά βρισκόμαστε σε μια φάση, όπου παράγεται περισσότερη πληροφορία από όση μπορεί να αξιολογηθεί και να αρχειοθετηθεί.  Η πληροφορία ταξιδεύει πια αφιλτράριστη, τραχιά, χρήσιμη ή άχρηστη προς όλες τις κατευθύνσεις και γίνεται κτήμα σε όλους τους ανθρώπους. Κάποιοι θα έλεγαν πως το ίντερνετ είναι το τελευταίο καταφύγιο της ελευθερίας του λόγου, το τελευταίο μέρος όπου μπορεί κανείς να εκφραστεί ελεύθερα. Είναι έτσι ή τελικά το ίντερνετ είναι το καταφύγιο των σπεκουλαδόρων, των κομπλεξικών, των ψεκασμένων, τόπος για παρανομίες και παράδεισος των κάθε λογής κακόβουλων; Μεγάλη κουβέντα κι αυτή και για να το κλείσω εδώ, θα πω μόνο πως είμαστε σε φάση που το web ψάχνει την ταυτότητά του, γίνεται μια άτυπη «μάχη» για την «ψυχή» του, η οποία θα κρατήσει για καιρό ακόμα.

 Αυτό που σίγουρα παρατηρείται, όμως, είναι πως το διαδίκτυο έχει δυναμική, δύναμη, δυνατότητες και έχει δείξει τα «δόντια» του. Κατάφερε να φέρει κοντά ανθρώπους που σε άλλη περίπτωση θα αποτελούσαν απλώς μια μειοψηφία χαμένη μέσα στο πλήθος, μα στο διαδίκτυο μπορούν εύκολα να αποτελέσουν μια σημαντική ποσότητα. Στο ίντερνετ δεν χρειάζεται να έχεις τη δύναμη των αριθμών ή των επιχειρημάτων ή της κοινής λογικής, χρειάζεται να έχεις τη δύναμη του «θορύβου», της αναταραχής, του θράσους και κυρίως του πάθους! Μπορεί να ανήκεις σε μια μικρή ομάδα, αλλά αν έχεις χρόνο και πολύ πάθος για αυτό που κάνεις/πιστεύεις, οπότε μπορείς να «βρίσκεσαι» συχνά, σε πολλά διαδικτυακά «μέρη» και να ακούγεσαι, ωσάν να είσαι πλειοψηφία!! Μπορεί να λες τη μεγαλύτερη βλακεία του κόσμου, την οποία αν την ξεστόμιζες στον δρόμο θα μάζευες ζαρζαβατικά για σούπα, αλλά στο ίντερνετ, αν το πεις ή το γράψεις πολλές φορές και τύχει να βρεις και δυο – τρεις άλλους να σε συντροφεύσουν, μπορείς να γίνεις … «μια ακόμα άποψη»!

Πλέον, αυτό που βλέπω είναι ότι το ίντερνετ γίνεται το εργαλείο των παραγκωνισμένων, των άκρων, διότι αυτοί παθιάζονται πιο εύκολα με την άποψή τους και έχουν μεγαλύτερη θέληση και δίψα να την «περάσουν» στους άλλους, καθώς στην κοινωνία τα εμπόδια είναι πολλά.

Το μαγικό διαδίκτυο κάνει αντιληπτή τη δύναμή του, γι’ αυτό ακόμα και τα κόμματα έχουν τον «υπόγειο» στρατό τους με τα λεγόμενα «τρολ», όπου 10-20 από αυτά δεν έχουν άλλο έργο από το να περνάνε τη γραμμή των κομμάτων τους στα social media και να «πολεμάνε» τους αντιπάλους τους, κυρίως σε πολέμους λάσπης και fake news! Το πιο ανησυχητικό για μένα όμως είναι ότι η «χαώδης» αυτή κατάσταση είναι υπεύθυνη για την καταστροφή πραγματικών ανθρώπων! Πρόσφατα παραδείγματα:

• Η κλοπή της ηλικιωμένης στα Lidl, όπου το κύμα συμπαράστασης στο διαδίκτυο έφερε «απάντηση» του Ρουβίκωνα, ο οποίος με βαριοπούλες έσπασε το συγκεκριμένο κατάστημα.
• Τις προάλλες, το μοντέλο Κάτια Ταραμπάνκο, σε μια αποστροφή του λόγου της, έλεγε στους συμπαίκτες της στο survivor, να προσέχουν τους χαρακτηρισμούς τους, διότι αναπαράγονται στα social media με αποτέλεσμα να γίνονται «επιθέσεις» σε συγγενείς και φίλους και ακόμα να χάνονται ευκαιρίες εργασίας από τον θόρυβο που δημιουργείται!
• Η πατρινή οικογένεια που έχασε τα τρία παιδιά της έχει ήδη κριθεί, πριν από τα αρμόδια δικαστήρια, από το «πλήθος» του διαδικτύου, τους αυτόκλητους εισαγγελείς, ντετέκτιβ, και ενάρετους χρήστες, οι οποίοι βρήκαν τον τρόπο να κάνουν την ασημαντότητά τους κάτι.
• Για να αφήσω τελευταίο το φαινόμενο του ότι όλοι έχουν άποψη ιατρού, οικονομολόγου και δεν συμμαζεύεται!

Είναι πολύ πιο εύκολο να σηκώνεις το χέρι και να δείχνεις με το δάκτυλο τους άλλους και μάλιστα αν θες ανώνυμα, παρά να δείχνεις τον εαυτό σου και να κάνεις την ενδοσκόπησή σου.

Το ίντερνετ μπορεί να αποτελέσει εργαλείο ανταλλαγής απόψεων ή ανταλλαγής ύβρεων, εργαλείο διαμόρφωσης τάσεων ή καταστροφής προσωπικοτήτων, εργαλείο που θα μας βελτιώσει ή θα μας γυρίσει πίσω. Όπως και να έχει, επειδή τη σχέση της άποψης με γνωστό σημείο του σώματος μας την έχουν πει άλλοι πρώτοι, καλό θα είναι όταν την εκφέρουμε, να συνδυάζεται και με τη σκέψη στις συνέπειες που μπορεί να έχει για τους άλλους.

Η Άλα ήταν Πολωνή. Πριν 40 χρόνια την είχε παρκάρει στο χωριό ένας χωριανός μετανάστης στη Γερμανία που ασχολούνταν με μπίζνες κάθε είδους. Η Άλα τον είχε ακολουθήσει, γιατί ήθελε να ξεφύγει από το πολωνικό καθεστώς της δεκαετίας του '80. Άλλος αιώνας άλλη χιλιετία. Η Άλα δούλευε ασταμάτητα και αποτελεσματικά σε όλες τις δουλειές του χωριού. Κήπους, ζώα, ελιές, κλαδέματα, φραξίματα, μαγειρέματα. Δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με την οικογένειά της και δεν είχε διαβατήριο για να φύγει. Η 'Αλα είχε συχνά μώλωπες στο πρόσωπό της. Μετά από κάποιο διάστημα κατάφερε και έφυγε από το χωριό. Ξέρω ανθρώπους που τη βοήθησαν, ίσως με το αζημίωτο. Κάποιοι από αυτούς ξυλοκοπούσαν τις γυναίκες τους σαν κάτι απόλυτα φυσιολογικό.
Το αυγό του κτήνους για την ελληνική κοινωνία είχε γεννηθεί και επωαζόταν.

Πρώην ή νυν σύντροφοι ή σύζυγοι δολοφονούν τις γυναίκες τους. Σ' όλο τον κόσμο. Τις ξυλοκοπούν μέχρι θανάτου. Τις καίνε, τις βιάζουν, τις τεμαχίζουν, τις κλειδώνουν νηστικές, ένας ατελείωτος κατάλογος φρίκης. Μια παράλογη βία που δεν τελειώνει. Μια κοινωνία ανθρώπων που έχει πιστέψει ότι οι θηλυκοί άνθρωποι είναι αναλώσιμοι και βορά στα στιγμιαία ένστικτα. Μια θλιβερή κοινωνία ανθρώπων που φέρεται και άγεται από φτηνά ένστικτα. Που διοικείται από άντρες που δημόσια δεν χαιρετούν γυναίκες πολιτικούς αρχηγούς, που δεν προσφέρουν καρέκλα για ισότιμο διάλογο με γυναίκες πολιτικούς αρχηγούς, που δεν υπερασπίζονται ανοιχτά και ξεκάθαρα τις γυναίκες συναδέρφους τους όταν βρίσκονται σε τέτοιες δύσκολες θέσεις, που εκλέγουν γυναίκες μόνο για τις ποσοστώσεις όχι γιατί πιστεύουν στην ισότιμη εκπροσώπηση και στην αποδεδειγμένη αξία, που κάνουν σεξιστικά αστεία φτηνού τύπου στο μεσημεριανό διάλειμμα με τους συναδέλφους άντρες, που δεν ανέχονται "όχι" από το κορίτσι στο διασκέδαση, στο σπίτι, στη δουλειά, που δρουν με τη λογική της ιδιοκτησίας προς το θηλυκό γένος, που δεν εκφράζονται ποτέ με λέξεις ευγένειας προς κανέναν απολύτως άνθρωπο.

Μια θλιβερή κοινωνία ανθρώπων που αρνείται να δει το πρόβλημα κατάματα, που παίζει με τις λέξεις, είναι, δεν είναι, που δέχεται φτηνούς οnline διαλόγους με οχετούς λέξεων μίσους με μόνο αποτέλεσμα να ανατροφοδοτείται το πρόβλημα και οnline δίκες και καταδίκες που ταΐζει τα φτηνά ένστικτα. Ένας θλιβερός φαύλος κύκλος.
Οι σοβαρές κοινωνίες δεν κρύβουν τα προβλήματα και δεν τα λύνουν με λαϊκίστικα tweets στο στυλ της ρωμαϊκής αρένας. Οι σοβαρές κοινωνίες έχουν σοβαρούς θεσμούς, σοβαρά πολιτικά κόμματα και σοβαρούς ανθρώπους από πίσω που ξέρουν πως η παιδεία και η αλλαγή κουλτούρας με οποιοδήποτε τρόπο είναι η λύση. Οι οργανώσεις και οι θεσμοί της κοινωνίας των πολιτών οφείλουν να πρωτοστατήσουν, να δουν με ειλικρίνεια το πρόβλημα των γυναικοκτονιών και να δράσουν αμέσως. Τώρα! Σήμερα!

Οι σοβαροί πολιτικοί δεν περιμένουν μια ακόμα γυναικοκτονία για να αντιδράσουν, δεν ποστάρουν τον πόνο και τη θλίψη με λέξεις ανούσιες, ξύλινες και φτηνούς εντυπωσιασμούς.

Τι λένε αλήθεια στα κορίτσια τους; Τι λένε στα αγόρια τους; Δε φοβούνται τον παραλογισμό στον οποίο οδηγείται η κοινωνία της οποίας είναι υπεύθυνοι; Δεν έχουν μάθει πού οδηούν το κρυφό μίσος και η κυριαρχία των φτηνών ενστίκτων; Θέλουν και άλλες υπενθυμίσεις; Πότε μια γυναίκα θα νιώσει ασφαλής πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, αν δεν μπορεί το 2020 να νιώσει ασφαλής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις χώρες του πιο πολιτισμένου μέρους του κόσμου; Πότε θα νιώσουμε ασφαλείς εμείς και τα κορίτσια που γεννάμε;

***Bάσει των στοιχείων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, EIGE:

• Στη Βρετανία, κάθε τρεις μέρες δολοφονείται μία γυναίκα
• Στη Σουηδία, κάθε δέκα μέρες κακοποιείται μέχρι θανάτου από τον σύζυγο ή σύντροφό της
• Στην Ισπανία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τέσσερις μέρες, περίπου 100 το χρόνο
• Στη Γαλλία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε πέντε μέρες ενδοοικογενειακά
• Από αυτές το 1/3 μαχαιρώνεται, το 1/3 φονεύεται με πυροβόλο όπλο, το 20% στραγγαλίζεται και το 10% ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου.

Αν θέλουμε Ειρήνη και Ανάπτυξη, ας εργαστούμε για Κοινωνική Δικαιοσύνη*.

Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι ένα διαρκές πολιτικό και κοινωνικό ζητούμενο. Αποτελεί προϋπόθεση για την κοινωνική αρμονία και την ισότητα των πολιτών ενός κράτους και βασική αρχή για την ειρηνική και ευημερούσα συνύπαρξη μεταξύ των εθνών. Γι' αυτό και με απόφασή της η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2007, καθιέρωσε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Φεβρουαρίου η Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής Δικαιοσύνης.

Για τα Ηνωμένα Έθνη, ο στόχος της κοινωνικής δικαιοσύνης για όλους αποτελεί τον πυρήνα της παγκόσμιας αποστολής μας για την προώθηση της ανάπτυξης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η κοινωνική δικαιοσύνη και η κοινωνική ανάπτυξη δεν μπορούν να επιτευχθούν απουσία ειρήνης και ασφάλειας ή απουσία σεβασμού όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Ο Ο.Η.Ε. με τη Διακήρυξή του επικεντρώνεται στην εξασφάλιση δίκαιων αποτελεσμάτων για όλους, μέσω της απασχόλησης, της κοινωνικής προστασίας, του κοινωνικού διαλόγου και των θεμελιωδών αρχών και δικαιωμάτων στην εργασία. Αναγνωρίζει ότι η κοινωνική ανάπτυξη και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι απαραίτητες. Αναγνωρίζει ότι η παγκοσμιοποίηση και η αλληλεξάρτηση δημιουργούν νέες ευκαιρίες για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, αναγνωρίζει την ανάγκη περαιτέρω ενοποίησης των προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας στην εξάλειψη της φτώχειας και στην προώθηση της πλήρους απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας, της ισότητας των φύλων και της πρόσβασης στην κοινωνική ευημερία και δικαιοσύνη για όλους.

Ενώ ο παραγόμενος πλούτος παγκοσμίως αρκεί για να εξασφαλίσει την οικονομική ευημερία σε όλους τους λαούς και τους ανθρώπους του πλανήτη μας, παραμένουν τα προβλήματα και οι αντίξοες συνθήκες για ορισμένες κοινωνικές ομάδες και κράτη. Η σημερινή παγκόσμια τάξη είναι άδικη και άνιση. Η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους παρεμποδίζει την πρόσβαση όλων των πολιτών σε βασικά και αναφαίρετα δικαιώματα όπως π.χ. στη Δικαιοσύνη, στην Υγεία, στη Στέγαση, στην Απασχόληση, στην Εκπαίδευση. Η οικονομία και η εργασία έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα, τα κράτη προσπαθούν να επιβιώσουν στη δίνη της πανδημίας και οι κοινωνίες να γλιτώσουν από τον «κυκλώνα» που πλησιάζει.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα των Ηνωμένων Εθνών σημειώνονται, ακόμη και με μικρά βήματα, πρόοδος και εξέλιξη. Όταν π.χ. καταρρίπτουμε τα εμπόδια που ορθώνουν οι άνθρωποι λόγω φύλου, ηλικίας, φυλής, εθνότητας, θρησκείας, πολιτισμού ή αναπηρίας, έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα προς μια πιο δίκαιη κοινωνία. Όταν, αντίστοιχα, η δημιουργία ευκαιριών αξιοπρεπούς απασχόλησης και νέων θέσεων εργασίας αλλά και η βελτίωση της πρόσβασης σε καλύτερες συνθήκες εργασίας μειώνουν τις ανισότητες και συμβάλλουν σε πιο συνεκτικές και δίκαιες κοινωνίες.
Όμως, δεν μπορούμε να νιώθουμε βέβαιοι ότι γίνονται όλα τα παραπάνω, αφού μόνο κοινωνική δικαιοσύνη δεν βλέπουμε να εφαρμόζεται γύρω μας. Ωστόσο, σίγουρα διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν ομάδες ανθρώπων, κοινότητες, οργανώσεις και ιδιώτες, που για να στηρίξουν όλους όσοι τυγχάνουν κακομεταχείρισης και κοινωνικής αδικίας, κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους. Άρα, η επίμονη προβολή του αιτήματος για κοινωνική δικαιοσύνη έχει νόημα. Πρέπει πάντοτε να προσβλέπουμε στην καλή διάθεση του ανθρώπου, στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, στην πίστη τελικά στη δύναμη των λαών, που όταν «ξυπνούν» μπορούν να επιβάλουν αυτό που θεωρούν δίκαιο για τους πολλούς. Αυτήν την αλήθεια επιβεβαιώνουν στο διάβα της ιστορίας οι διάφορες «κοινωνικές κατακτήσεις».

Κι αυτό, γιατί, όσο κι αν έχει η κακία διαστρεβλώσει τον άνθρωπο, δεν τον έχει κάνει να χάσει μέσα του την -έστω ως νοσταλγία και πόθο- έννοια της αξιοκρατίας και του ανθρωπισμού, τα δύο βασικά δηλαδή στηρίγματα του αγαθού που ονομάζεται κοινωνική δικαιοσύνη. Πράγματα, που κάθε άνθρωπος και κάθε λαός, όπου κι αν ζει, νοσταλγεί και ποθεί.

Η κοινωνική δικαιοσύνη μπορεί να μην υφίσταται ή να υφίσταται λειψά και περιορισμένα σε έναν λαό και σ’ ένα κράτος. Δεν παύει όμως πράγματι να υπάρχει και να λειτουργεί στις καρδιές των ανθρώπων, οι οποίες προσδοκούν πότε θα υπάρξουν οι συγκυρίες ώστε να πάρει σάρκα και οστά. Κι εκεί παίζεται το παιχνίδι των διαφόρων κοινωνικο-οικονομικών συστημάτων και των πολιτικών θεωριών: κατά πόσο δηλαδή, διαμορφώνουν τις συνθήκες για να λειτουργήσει η κοινωνική δικαιοσύνη, πράγμα που σημαίνει ότι ο βαθμός λειτουργίας της δικαιοσύνης αυτής φανερώνει ταυτόχρονα την αξία ή όχι των πολιτικών και κοινωνικών συστημάτων και θεωριών.
Αυτό που τελικά, μπορεί να κάνει ο καθένας μας σήμερα είναι να πάρει την απόφαση ότι δεν θα ανεχτεί άλλο την κοινωνική αδικία σε βάρος των συνανθρώπων του. Ας θυμόμαστε πάντα όλοι ότι το μέλλον μας είναι κοινό. Άρα, οφείλουμε να συμβάλλουμε στην επίτευξη της κοινωνικής δικαιοσύνης με σκοπό την ανάπτυξη των κοινωνιών, την αξιοπρέπεια, τις ίσες ευκαιρίες για όλους, την ελευθερία, την παιδεία, την ελεύθερη βούληση και την ευτυχία των ανθρώπων.

*«Αν θέλουμε Ειρήνη και Ανάπτυξη, ας εργαστούμε για Κοινωνική Δικαιοσύνη», αυτό ήταν το σύνθημα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), το 2019.

Πάμε λοιπόν, μαζί θα το ξετυλίξουμε το κουβάρι. Γιατί μαζί το βιώνουμε, μαζί το συζητάμε, μαζί το νοιώθουμε απειλητικό, γύρω από τον λαιμό μας:

100 νεκροί την μέρα αλλά δεν μας κάνει εντύπωση πια. Ας πρόσεχαν, ας έκαναν το εμβόλιο ας… ζούσαν σε άλλο κράτος καλύτερο, εξάλλου οι πιο πολλοί είναι ή μεγάλοι ή ήδη άρρωστοι. Κι αν ακουστεί και κανένας νέος ανάμεσά τους να ‘τα τα κροκοδείλια δάκρυα. Φυσικά μας διαφεύγει μια μικρή λεπτομέρεια. Αυτοί οι 100 είναι κομμάτι από μας, μπορεί βέβαια να είναι το «ψεκασμένο» κομμάτι αλλά εμείς τι άλλο κάναμε εκτός από το να τους κράζουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Μήπως ζητήσαμε την βοήθεια ειδικού, μήπως πιάσαμε τον παπά που τους επηρεάζει απ τον γιακά; Όχι βέβαια… τι λόγος μας πέφτει… Ιδού ο ένοχος λοιπόν: τα χάλια του ΕΣΥ οι παλινωδίες του κράτους και η νοοτροπία μας δηλαδή η έλλειψη παιδείας.

Βιασμοί, δεν ξέρω πόσοι, έχασα το μέτρημα, αποκαλύπτονται καθημερινά αλλά εμάς δεν μας αφορούν γιατί και το θύμα δεν πήρε τις ανάλογες προφυλάξεις, δεν πρόσεχε τις παρέες της, γυρνούσε μες την νύχτα με κοντή φούστα και μεγάλο στήθος. Αλλά κι αυτούς τους παλικαράδες εμείς τους μεγαλώσαμε, εμείς τους αναθρέψαμε, εμείς τους ξεχάσαμε ώρες ατέλειωτες μπροστά στην τηλεόραση γιατί είχαμε δουλειές, εμείς τους υπερασπιστήκαμε όταν έδωσαν το πρώτο δείγμα απ τα μικράτα τους στριμώχνοντας την συμμαθήτρια στην τουαλέτα του σχολείου. Αλλά κι εμείς τι φταίμε; Φταίει η αμορφωσιά μας, η οικονομική αδυναμία μας να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό, ο κοινωνικός λειτουργός που δεν υπάρχει στα σχολεία, ο δάσκαλος που δεν έχει επιμορφωθεί για να χειριστεί τέτοιες καταστάσεις. Φταίει πάντα κάποιος άλλος αλλά κυρίως φταίει που δεν διαβάσαμε Καζαντζάκη μήπως και καταλάβουμε τι σημαίνει ΕΥΘΥΝΗ.

Φόνοι στην ημερήσια διάταξη αλλά για να φτάσεις στο φόνο πρέπει να έχεις άρρωστο μυαλό αλλά κανείς από τους γύρω σου δεν το διέκρινε. Γιατί δεν το διέκρινε; Μα η απάντηση είναι ήδη γνωστή. Δεν υπάρχει η νοοτροπία του «νοιάζομαι» και δεν υπάρχει γιατί δεν εκπαιδευτήκαμε γι αυτό.

Οπαδική βία; Αυτό κι αν είναι το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Το ήξερες, το περίμενες όταν τους άκουγες να βρίζονται, όταν τους έβλεπες να δέρνονται, να καίνε κάδους και να ξεσπούν σε αυτοκίνητα και να μην βρίσκεται ένας νοήμων να βάλει φρένο αλλά αντίθετα να τους επιβραβεύει, να τους στέλνει ταξίδια για να τραγουδούν ύμνους γεμάτους μίσος ή να τους προσλαμβάνει για προστασία στο μαγαζί του. Δηλαδή να τους δίνει και μισθό για να ασκούν βία.

Ο φόρος αίματος στην άσφαλτο; Επίσης αναμενόμενος όταν η πλειοψηφία των οδηγών χρειάστηκε να λαδώσει για να πάρει δίπλωμα οδήγησης. Εδώ και αν δεν είμαστε απολύτως υπεύθυνοι όλοι μας γιατί το «λάδωμα» είναι χορός για δύο.

Και το κερασάκι στην τούρτα, το κολαστήριο ηλικιωμένων. Τα παιδιά τους να πληρώνουν για να βασανίζονται και να μην βλέπουν ή να κάνουν πως δεν βλέπουν.

Πόση φρίκη να αντέξει κανείς. Αλλά νομίζω είναι ώρα πια να παραδεχτούμε και να κατασταλάξουμε:

• Η παιδεία έχει κόστος αλλά όχι τόσο όσο η έλλειψή της. Άρα η παιδεία είναι προτεραιότητα.
• Το κράτος δεν είναι κράτος αν διορίζει περισσότερους από όσους μπορεί να πληρώνει, αν δεν τιμωρεί τους ασυνείδητους και δεν επιβραβεύει τους ικανούς. Έτσι θα βρει λεφτά για την Υγεία.
• Η εκκλησία να εξυγιάνει τα του οίκου της και να σταματήσει να φυτρώνει εκεί που δεν την σπέρνουν. Η ανάπτυξη δεν είναι ανάπτυξη αν δεν συμβαδίζει με πολιτισμό.

Και εμείς; Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς; Να συμμετέχουμε. Αυτό μόνο. Να αναλάβουμε την ευθύνη στο σπίτι, στην δουλειά, στην κοινωνία. Να πούμε αλήθειες και ας γίνουμε δυσάρεστοι. Να κάνουμε έργα που μοιάζουν πιο μεγάλα από το μπόι μας αλλά θα γίνουν αν τα ξεκινήσουμε. Γιατί η άκρη του νήματος είμαστε μόνο εμείς όταν είμαστε ενεργοί και ενωμένοι.