«Όταν ασχολείσαι με την πολιτική, διαχειρίζεσαι την εξουσία που σου μεταβιβάζουν οι πολίτες με την ψήφο τους. Μέγιστη ευθύνη σου είναι να μοιράσεις ισοδύναμα και να τους επιστρέψεις αυτό που τους ανήκει: Την εξουσία τους». 

Το είδα γραμμένο στο προφίλ του Δημήτρη στο facebook. Ναι, ρε φίλε! Ακριβώς αυτό! Ο Δημήτρης το πιστεύει και πολλοί από εμάς επίσης! Όμως, όχι όλοι.

Το «Κοινωνικό Συμβόλαιο» του Ζαν Ζακ Ρουσσώ (Du contrat social ou Principes du droit politique 1762) το «κάναμε» στο σχολείο. Το «δώσαμε» εξετάσεις. Και όμως, πόσοι από εμάς ουσιαστικά κατάλαβαν περί τίνος μιλούσε ο εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού; Πόσοι από εμάς κατανόησαν στα 16 μας χρόνια ότι, για να λειτουργήσει μια κοινωνία, πρέπει να βασίζεται στη νομιμότητα της εξουσίας του κράτους πάνω στο άτομο; Ήμασταν πολύ μικροί. Αργότερα, πόσοι από εμάς γύρισαν σε αυτήν την ιδέα συζητώντας για τα πολιτικά ζητήματα στη χώρα; Ίσως λίγοι. Αν σας έλεγε κάποιος ότι το κοινωνικό συμβόλαιο είναι η άτυπη συμφωνία των πολιτών με την εξουσία, η οποία εκλέγεται με δημοκρατικές διαδικασίες, έτσι ώστε να διασφαλίσει την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου, με αντάλλαγμα κάποιες από τις ελευθερίες των ατόμων αυτών, τι θα καταλαβαίνατε; Στο σχολείο δυστυχώς «παπαγαλίσαμε». Αργότερα θυμηθήκαμε αυτά τα λίγα που μας έμειναν αλλά χωρίς λεπτομέρειες. Και ενώ κάποιοι από μεράκι ή από λόξα συνέχισαν να διαβάζουν Φιλοσοφία και Αρχές Πολιτικής Επιστήμης, πολύ λίγοι «πήραν το μάθημά τους".

Είμαστε μια χώρα που εθιμοτυπικά και νομοτελειακά ψηφίζει εκείνους «για να μην βγουν οι άλλοι» ή -ακόμα χειρότερα, αν υπάρχει χειρότερα- «για να φύγουν αυτοί». Είμαστε μια χώρα που λέει -και σκέφτεται δυνατά- ότι «έλα μωρέ, όλοι κλεφτές είναι, ας ψηφίσουμε τον λιγότερο κλέφτη. Τι να κάνεις;» Είμαστε εκείνοι που δεν τιμωρούν κανέναν ποτέ: ούτε τους δωσίλογους στην κατοχή ούτε τους ασφαλίτες της Χούντας ούτε τους κουκουλοφόρους των τελευταίων 40 ετών - γιατί άλλωστε; Το κράτος βολεύεται να παίρνει την επικαρπία των πράξεών τους, όταν το συμφέρει.

Γυρίζω στο Κοινωνικό Συμβόλαιο. Σε αυτήν τη χώρα, λοιπόν, το Κοινωνικό Συμ-βόλαιο μεταξύ ημών και του κράτους δεν χαίρει προσοχής και ευγνωμοσύνης. Δεν αναγνωρίζουν ούτε οι μεν (οι πολίτες), ούτε οι δε (το κράτος, η κυβέρνηση, οι αρχές) οτι υπάρχει αυτή η συμφωνία που πρέπει να τηρηθεί, αν θέλουμε να λειτουργήσει το σύστημα που μας προστατεύει όλους.

Οι Ελληναράδες (εμείς!) δεν φοράμε μάσκα στο σούπερ-μάρκετ, συνεχίζουμε να συγχρωτιζόμαστε, κάνουμε πάρτι και γάμους, υπουργικά συμβούλια και εγκαίνια σε πλατείες. Το Κράτος πρέπει και να μας προστατεύει όλους και να μας έχει έτοιμες τις ΜΕΘ που θα χρειαστούν σε μερικούς μήνες. Οι Ελληναράδες (εμείς, ξαναλέω!), δεν μαζεύουμε τα κλαδιά από τα χωράφια μας, δεν σβήνουμε το τσιγάρο πριν το πετάξουμε από το παράθυρο, δεν μας νοιάζει αν χτίζουμε επάνω στο ρέμα. Το κράτος πρέπει να εντατικοποιήσει τη δασική προστασία, να προνοήσει για τις υποδομές που θα προστατεύσουν τα δάση από τις πυρκαγιές, τα σπίτια από τις πλημμύρες και -τελικά- …εμάς από εμάς! Οι Ελληναράδες περιμένουμε και απαιτούμε και το κράτος δεν. Τς-τς, πώς τολμά!

Δεν προλαβαίνει; Ίσως. Δεν υπάρχει σχέδιο, γιατί το κράτος, όταν δεν τρέχει για τα δάση, τρέχει για το Αιγαίο και, όταν δεν τρέχει για το πετρέλαιο και το αέριο, τρέχει για την πανδημία; Δεν έχει τους πόρους; Ίσως. Εκτός από τα κονδύλια που δεν μπορεί να απορροφήσει, γιατί οι κρατικές υπηρεσίες δεν έχουν την ικανότητα να διαχειριστούν τον απύθμενο κρατικό μηχανισμό του «ο φίλος του φίλου» (όλων των κυβερνήσεων μηδεμιάς εξαιρουμένης!), έχει και χαμηλές εισφορές στα κρατικά ταμεία (βλέπε: «γιατί να πληρώσω φόρο, όταν το κράτος δεν μου παρέχει τίποτα ποιοτικό σαν αντάλλαγμα» -και δίκιο έχει!). Η πρόληψη, ο σχεδιασμός, η οργάνωση, η περάτωση και γενικά το πρότζεκτ μάνατζμεντ δεν μας αγγίζει, ούτε εμάς ούτε καμία από τις κυβερνήσεις μας. Μένουμε στο «απαιτώ από το κράτος να κάνει αυτό που εγώ δεν κάνω από μόνος μου».   

Όμως, χελλό; Δεν είναι πασιφανές ότι όλοι μας στο ίδιο καζάνι βράζουμε, στο ίδιο σπίτι ζούμε; Έχουμε την εσφαλμένη εντύπωση ότι, αν μας νοιάξει μόνο ο εαυτούλης μας, αν δεν πετάξουμε το αναμμένο τσιγάρο στο πάτωμα του σαλονιού μας αλλά στην αυλή του άλλου, το σαλονάκι μας δεν πάει παρανάλωμα στην πυρά ούτως ή άλλως, μόλις η αυλή του διπλανού αρχίσει να σιγοκαίει; Δεν καταλάβαμε ακόμα ότι, αν δεν φοράμε μάσκα στο σούπερ μάρκετ και βήχουμε στα μούτρα της πωλήτριας, μπορεί εμείς να είμαστε ασυμπτωματικοί, αλλά κανείς δεν μας εγγυάται ότι είναι και η μαμά μας που μας κρατάει το μωρό τα πρωινά; Δεν είναι η πανδημία συνωμοσιολογικό παραμύθι ούτε οι πυρκαγιές τουρκο-προβοκατόρικες πρακτικές. Μιλάμε για ένα παρόν και ένα μέλλον που, είτε το θέλουμε είτε όχι, το μοιραζόμαστε με τους συνανθρώπους μας σε αυτήν τη χώρα, σε αυτόν τον πλανήτη.  

ΟΚ, δεν γίνεται να αφεθούμε στο χάος. Χρειαζόμαστε το κράτος, τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Όπως λέει το ολλανδικό πολιτικό κόμμα που κινείται στα πλαίσια του κοινωνικού και προοδευτικού φιλελευθερισμού, D66, “δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς την κυβέρνηση, αλλά το μέγεθος και η δύναμή της πρέπει πάντα να αξιολογείται υπό το φως της τρέχουσας κατάστασης” (D66 Basic Values of Progressive Liberalism).  Πρέπει η κυβέρνηση να παίρνει μέτρα, να αποτρέπει την επικινδυνότητα και να ενθαρρύνει καλές πρακτικές. Πρέπει να προλαμβάνει και να πληροφορεί. Να προγραμματίζει γι’ αυτό που έρχεται. Πρέπει να δίνει το παράδειγμα. Όμως, αυτό δε σημαίνει οτι νίπτουμε τας χείρας και αναφωνούμε «οχ αδελφέ, όλα εγώ πχιά; Ας τα κάνει το κράτος! Να μας μοιράσει δωρεάν μάσκες! Να μας προστατεύσει επιτέλους από τους εαυτούς μας!» 

Το άτομο (εμείς και ο διπλανός μας), η συνειδητή ατομική ευθύνη και η συνειδητή ατομική ελευθερία πρέπει να είναι στο κέντρο κάθε πράξης μας όπως και κάθε πράξης της κυβέρνησης και του κράτους. Η συνειδητή ατομική ελευθερία αλλά και τα δικαιώματα των γενεών που έρχονται πρέπει να είναι ο οδηγός μας σε κάθε μας πράξη με στόχο ένα καλύτερο αύριο για ΟΛΟΥΣ.