Pin It

kiteΟ πόλεμος στην Ουκρανία έχει βγάλει μέχρις στιγμής άχρηστους την πλειοψηφία των πολιτικών, διπλωματών, γεωπολιτικών και στρατιωτικών αναλυτών. Τα δύο βασικά σημεία στα οποία έπεσαν έξω:

  • Ο Πούτιν προχώρησε στην εισβολή, ενώ σχεδόν όλοι (πλην εκπροσώπων της αγγλοσαξωνικής πλευράς) δεν πίστευαν ότι θα έκανε κάτι τέτοιο, αφού θα ήταν τελείως “παράλογο”. Όμως για μια φορά στην ιστορία της, η CIA έπεσε εντελώς μέσα.
  • Κοντεύει να κλείσει μήνας από την εισβολή και ο Πούτιν δεν κατάφερε ακόμα να πετύχει ολοκληρωτική νίκη, ενώ όλοι πίστευαν ότι ήταν θέμα λίγων ημερών. Εδώ κανείς δεν έπεσε μέσα. Οι Ουκρανοί έδειξαν μη αναμενόμενη αντοχή και πείσμα, και ο πρώην κωμικός Ζελένσκι εξέπληξε τους πάντες προτιμώντας να ζητήσει από την Δύση στρατιωτική βοήθεια αντί για ελικόπτερο διαφυγής.

Με κάθε επιφύλαξη λοιπόν αφού, όπως αποδείχθηκε, είναι πολύ ολισθηρό το μονοπάτι των προγνώσεων, μπορούμε να πούμε τα εξής :

Ο Πούτιν έχει κυριολεκτικά πυροβολήσει το πόδι του, κι αυτό είναι αποτέλεσμα της σθεναρής ουκρανικής αντίστασης.

  • Με την εισβολή κατάφερε να αναβιώσει αναμνήσεις συμπεριφορών του αλήστου μνήμης Συμφώνου της Βαρσοβίας (βλέπε Ουγγαρία, Πράγα), και να ξεσηκώσει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας κοινής γνώμης εναντίον του. Αναμενόμενη φυσικά και η εξαίρεση των «εμένα-δεν-με-νοιάζει-ποιος-κάνει-εισβολή/εγώ-την-Δύση-καταδικάζω» αριστερών και ακροδεξιών.
  • Απέδειξε την πλήρη αναξιοπιστία του, εξαπατώντας τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίοι είχαν δείξει συμβιβαστική διάθεση απέναντί του και σεβασμό στα επιχειρήματά του σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Τώρα κανείς δεν μπορεί να πάρει πια στα σοβαρά τίποτε από όσα λέει, κι αυτό μεσοπρόθεσμα θα του κοστίσει πολύ ακριβά.
  • Αφύπνισε τους ηγέτες της Δύσης γενικότερα και της ΕΕ ειδικότερα σχετικά με την ανάγκη να τον αντιμετωπίσουν σαν σοβαρή απειλή και όχι με ημίμετρα και συμβολικά μπατσάκια, όπως είχαν κάνει σε προηγούμενες περιπτώσεις. Ήδη οι κυρώσεις που μπήκαν σε εφαρμογή απειλούν να γυρίσουν την Ρωσία δεκαετίες πίσω, και πιθανά να ακολουθήσουν και χειρότερα. Το (κατά Μακρόν) "κλινικά νεκρό" ΝΑΤΟ αναβίωσε και βρήκε λόγο ύπαρξης. Η ΕΕ εξετάζει σοβαρά τα ζητήματα απεξάρτησης από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές, καθώς και την δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού.
  • Καταρρέει ο μύθος της ρωσικής στρατιωτικής ισχύος, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά έναν συμβατικό πόλεμο (δηλαδή χωρίς την χρήση πυρηνικών).

Το όλο θέμα οδηγείται σε αδιέξοδο, καθώς οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις είναι πολύ δύσκολο να καρποφορήσουν.

Ας εξετάσουμε λίγο τα (υποτιθέμενα) θέματα που έχουν θέσει οι Ρώσοι (δηλαδή τους πιθανούς πολιτικούς τους στόχους). Αυτά είναι τα εξής:

(α) Ουδετερότητα της Ουκρανίας – μη ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
(β) Αναγνώριση του καθεστώτος της Κριμαίας
(γ) «Αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας.
(δ) Ειδικό καθεστώς ή απόσχιση και ένταξη στην Ρωσική Ομοσπονδία των ρωσόφωνων περιοχών Luhansk και Donetsk.
(ε) Διασφάλιση χερσαίας πρόσβασης στην Κριμαία.

Προσπερνάμε, ως τελείως μαξιμαλιστική, την ιδέα προσάρτησης του συνόλου της Ουκρανίας όπως είχε αρχικά απειλήσει ο Πούτιν με την προβολή της «ιστορικής ενότητας» των δύο χωρών και λαών, γιατί είναι κάτι που θα τον έφερνε σε πολύ δυσχερέστερη θέση. Ας δούμε τώρα κάθε θέμα αναλυτικότερα:

  • Για το (α), δλδ την ουδετερότητα– μη ένταξη της της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, το μόνο που μπορεί να πει κανείς είναι πως αυτή ήταν δεδομένη και από πριν. Χώρες του ΝΑΤΟ όπως η Γερμανία και η Γαλλία είχαν αντισταθεί σθεναρά σε προηγούμενη απόπειρα ένταξης, και το ίδιο προβλέπονταν να κάνουν και στο μέλλον.
  • Για το (β) , δλδ την αναγνώριση της Κριμαίας ως μέλους της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κι αυτή υπήρχε ντε φάκτο, μετά από την προσάρτησή της στην Ρωσία. Η αντίδραση της Δύσης υπήρξε μέχρι στιγμής τελείως υποτονική.
  • Για το (γ) , δλδ την «αποναζιστικοποίηση», παρατηρούμε απλά ότι αυτό προϋποθέτει «φιλανδοποίηση» της χώρας, δηλαδή την παραδοχή της «θεσμικής» δυνατότητας της Ρωσίας να επεμβαίνει όχι μόνον στην εξωτερική, αλλά και στην εσωτερική της πολιτική. Αυτό γινόταν με αποσπασματικό τρόπο μέχρι και σήμερα, είτε με την υποστήριξη φιλορώσων πολιτικών (πχ Γιανουκόβιτς), είτε με απόπειρες φυσικής εξόντωσης πολιτικών του αντιπάλων. Σίγουρα, η όλη κατάσταση ήταν ένα εκκρεμές, και η αποδοχή μιας δυνατότητας παρέμβασης θα σταθεροποιούσε τον έλεγχο της Ρωσίας στην χώρα. Ωστόσο η περίπτωση της Φινλανδίας ήταν απότοκο της κατάληξης του Β' ΠΠ και του ψυχρού πολέμου, που δημιούργησαν μέχρι και κράτη-δορυφόρους. Κάτι παρόμοιο δύσκολα θα ήταν αποδεκτό και θα άντεχε υπό τις σημερινές συνθήκες σε μια ευρωπαϊκή χώρα.

Τα (δ) δηλαδή ο ρωσικός έλεγχος Luhansk και Donetsk και (ε) - διασφάλιση χερσαίας πρόσβασης στην Κριμαία είναι μάλλον αλληλοσυνδεμένα. Ας δούμε λιγάκι τον χάρτη που δείχνει την προέλαση των ρωσικών στρατευμάτων:ukraine russian
Η χερσαία πρόσβαση στην Κριμαία δεν μπορεί να διασφαλιστεί χωρίς την προσάρτηση των επαρχιών Luhansk και Donetsk.Οι Ρώσοι έχουν ήδη καταλάβει της δύο αυτές επαρχίες, καθώς και την παραθαλάσσια ζώνη. Η μόνη «σφήνα» στην διασύνδεση είναι η Μαριούπολη, όπου επικεντρώνεται και η πίεση των Ρωσικών δυνάμεων. Η κατάληψή της είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του στόχου.

Αν δούμε λοιπόν πιο σφαιρικά την όλη κατάσταση, η όλη εκστρατεία και οι κίνδυνοί της δεν άξιζαν τον κόπο για την επίτευξη απλά και μόνον της «ουδετερότητας» της Ουκρανίας. Η φυσική ενοποίηση της Ρωσίας με ενσωμάτωση της Κριμαίας αντίθετα, έχει μια βάση λογικής. Γι αυτό πιστεύω ότι ο Πούτιν δεν πρόκειται να αποδεχτεί σε μια  διαπραγμάτευση την απόσυρση του ρωσικού στρατού από τις νότιες παραθαλάσσιες περιοχές που έχει καταλάβει, ενώ επιπλέον θέλει και την Μαριούπολη. Κάθε άλλη συμφωνία, ακόμα κι αν προβλέπει «φινλανδοποίηση», θα ήταν σαφέστατα μια ήττα και ένδειξη ανικανότητας της Ρωσίας να επιβληθεί με την δύναμη των όπλων, κάτι που θα ήταν ένα δυνατό χαστούκι στην διεθνή της εικόνα. Από την άλλη, πολύ δύσκολα οι Ουκρανοί διαπραγματευτές θα δέχονταν μια ακόμα περικοπή του εθνικού τους χώρου.

Γι αυτό προβλέπω ότι οι διαπραγματεύσεις είναι πολύ δύσκολο να καρποφορήσουν στο άμεσο μέλλον. Είναι το συμπέρασμα αυτό ασφαλές ; όχι βέβαια, και όπως αποδείχτηκε είναι πολύ παρακινδυνευμένα τα συμπεράσματα στην περίπτωση αυτού του πολέμου. Άλλωστε, οι άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενοι είναι πολύ περισσότεροι από όσους νομίζουμε, και γι αυτά θα μιλήσουμε στο Β’ ΜΕΡΟΣ

(Ο Νίκος Κουτρέτσης είναι υπεύθυνος της Ομάδας Πολιτικής για την Διπλωματία και την Άμυνα της Κίνησης Κοινωνικού Φιλελευθερισμού "εΜείς") 


google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.