Pin It
Το παράδοξο της ανοχής του Karl Popper: Αν έχεις μια κοινωνία που λειτουργεί αρμονικά με ανεκτικότητα προς όλα τα μέλη της, με τις διαφορές και τις ιδιαιτερότητές τους, αν εμφανιστούν κάποιοι που δεν δείχνουν ανεκτικότητα προς άλλους κι εσύ τους ανεχτείς, μοιραία, η ανοχή θα εξαφανιστεί ή ακόμα και εμείς.
 
Δηλαδή η απεριόριστη ανοχή που δείχνουμε σε μία μη ανεκτική ομάδα ή σε μία μη ανεκτική ιδεολογία τελικά είναι απειλή προς ολόκληρη την κοινωνία και η κοινωνία, για να επιβιώσει, οφείλει να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να προστατευθεί. Η κοινωνία οφείλει να μην είναι ανεκτική προς τους μη ανεκτικούς.
 
"Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες."
 
Είναι μία φράση που δείχνει ότι πρέπει να είμαστε ανεκτικοί στις απόψεις των άλλων έστω και αν είναι αντίθετες από τις δικές μας και τα πιστεύω μας. Γιατί τότε γινόμαστε σαν αυτό που πολεμάμε. Είναι ένα επιχείρημα παλιό αλλά είναι μία πλάνη.
 
Στην "Ανοιχτή Κοινωνία και οι εχθροί της" (1945) του ο Καρλ Πόπερ έχει εξηγήσει γιατί αν έχεις μια κοινωνία που λειτουργεί αρμονικά με ανεκτικότητα προς όλα τα μέλη της, με τις διαφορές και τις ιδιαιτερότητές τους, αν εμφανιστούν κάποιοι που δεν δείχνουν ανεκτικότητα προς άλλους κι εσύ τους ανεχτείς, μοιραία, η ανοχή θα εξαφανιστεί.Αυτό είναι το παράδοξο της ανοχής. Εάν μια κοινωνία είναι ανεκτική χωρίς κάποια όρια, η ικανότητά της να είναι ανεκτική τελικά καταστρέφεται από τους μισαλλόδοξους.
 
popper1
 
Η ανοχή δεν σημαίνει αδιαφορία ή μισητή αποδοχή άλλων. Είναι ένας τρόπος ζωής που βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση και σεβασμό για τους άλλους, και στην πεποίθηση ότι η παγκόσμια πολυμορφία πρέπει να αγκαλιαστεί, να μην φοβηθεί.
 
Ωστόσο, η απεριόριστη διαλλακτικότητα θα πρέπει να οδηγεί στην εξαφάνιση της ανοχής.
 
Γιατί, αν επεκτείνουμε την απεριόριστη ανοχή ακόμα και σ’ εκείνους που είναι αδιάλλακτοι, αν δεν είμαστε προετοιμασμένοι να υπερασπιστούμε μια ανεκτική κοινωνία από την απειλή των αδιάλλακτων, τότε οι ανεκτικοί θα αφανιστούν και μαζί μ’ αυτούς η ίδια η ανοχή.
 
Διατυπώνοντας έτσι το παράδοξο δεν υπονοούμε, λόγου χάρη, ότι θα πρέπει πάντα να ασκούμε κατασταλτικό έλεγχο στη λειτουργία των αντίθετων προς εμάς ιδεών · ενόσω μπορούμε να τους αντιταχθούμε με λογικά επιχειρήματα και να τις κρατήσουμε σε έλεγχο με την κοινή λογική - η απαγόρευση λειτουργίας τους μερικές φορές θα ήταν πράξη μεγάλης αφροσύνης.
 
Θα έπρεπε, ωστόσο, να έχουμε το δικαίωμα να τις καταστείλουμε (τις επικίνδυνες ιδεολογίες σαν τον φασισμό), αν είναι ανάγκη, ακόμα και με δυναμικά μέτρα · γιατί εύκολα μπορεί να αποδειχθεί στο τέλος ότι αυτές δεν ήταν διατεθειμένες να επικοινωνήσουν μαζί μας στο επίπεδο του ορθολογικού επιχειρήματος, αλλά να ξεκινήσουν καταγγέλλοντας κάθε επιχείρημα · μπορεί να απαγορεύσουν στους οπαδούς τους να ακούσουν το ορθολογικό επιχείρημα μας, επειδή είναι δήθεν παραπλανητικό, και να τους διδάξουν να απαντούν στα λογικά επιχειρήματα μας με τη χρήση βίας.
 
Πρέπει λοιπόν να διεκδικήσουμε, στο όνομα της ανοχής, το δικαίωμα να μην ανεχόμαστε τους μισαλλόδοξους.
 
Θα πρέπει να υποστηρίξουμε ότι κάθε κίνηση που κηρύττει μισαλλοδοξία θέτει τον εαυτό του εκτός νόμου, και θα πρέπει να θεωρούμε την υποκίνηση σε μισαλλοδοξίες και διώξεις ως εγκληματικές, με τον ίδιο τρόπο που πρέπει να εξετάσουμε την υποκίνηση σε δολοφονία ή σε απαγωγή ή στην αναζωπύρωση του δουλεμπόρου, ως στυγνό έγκλημα.
 
Σαν συμπέρασμα: Η κοινωνία μας πρέπει να στηρίζεται στην ανοχή. Αλλά με όρια. Αν αυτά ξεπερασθούν, υπέρ αυτών που δεν έχουν ανοχή, θα αντιμετωπίσουμε το «παράδοξο της ανοχής». Μια κοινωνία δηλαδή αυθαίρετης καταπίεσης. Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, το να υπερασπίζεσαι την ανεκτικότητα απαιτεί να μην ανέχεσαι τους μισαλλόδοξους.
 
Δημήτρης Μιχαηλίδης
 
 

google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.