Pin It

Με την ανάπτυξη του Παγκόσμιου Ιστού η πρόσβαση σε ένα μαζικό μέσο επικοινωνίας έγινε πολύ εύκολη, ενώ παράλληλα αναδείχθηκαν νέα είδη δημοσιογραφίας. Τα ιστολόγια ή blogs π.χ., είτε είναι ατομικά, είτε ομαδικά, είτε συνδεδεμένα με ΜΜΕ ή ανεξάρτητα, αποτελούν, μεταξύ άλλων, ένα νέο είδος δημοσιογραφίας, τη δημοσιογραφία της ελεύθερης έκφρασης του απλού πολίτη, που δεν είναι επαγγελματίας δημοσιογράφος.

 Ταυτόχρονα, παρέχουν ένα συνδυασμό λειτουργιών που προσθέτει αξία και συμπληρώνει τις πιο παραδοσιακές μορφές δημοσιογραφίας ,ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πρόκληση δημόσιας συζήτησης επηρεάζοντας τη δημοσιογραφία με πολλούς τρόπους.

Οι πολίτες-δημοσιογράφοι είναι ανεξάρτητοι πολίτες που δημοσιογραφούν με συνέπεια. Δεν περιορίζονται από συμβατικές δημοσιογραφικές διαδικασίες ή μεθοδολογίες και, συνήθως, λειτουργούν χωρίς εποπτεία. Συγκεντρώνουν, επεξεργάζονται, ερευνούν, αναφέρουν, αναλύουν και δημοσιεύουν ειδήσεις και πληροφορίες, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία ψηφιακών τεχνολογιών.

Ωστόσο, η δημοσιογραφία, ως επάγγελμα, αλλά και ως κοινωνικό λειτούργημα στην γενική της έννοια, συνεπάγεται δικαιώματα, καθήκοντα και υποχρεώσεις και συνεπώς η εγκυρότητα της είδησης, που αποτελεί μια από τις βασικές αξίες του δημοσιογραφικού επαγγέλματος δεν θα πρέπει να στηρίζεται στην προέλευση από επαγγελματία ή πολίτη δημοσιογράφο, αλλά στην τήρηση ή μη του κώδικα δεοντολογίας και στην ύπαρξη πραγματικής ανεξαρτησίας του Μέσου! Το θέμα αυτό έχει προκαλέσει συζητήσεις σχετικά με την αντικειμενικότητα της δημοσιογραφίας των πολιτών που βρίσκεται υπό αμφισβήτηση με δύο σοβαρές κατηγορίες:

Αφ’ ενός την «κλοπή της είδησης», αφού πολλοί αποκρύπτουν συχνά την πηγή τους και αφ’ ετέρου το «έλλειμμα αξιοπιστίας» καθώς διαστρεβλώνουν την αλήθεια με την ενσωμάτωση της δικής τους άποψης και των συναισθηματισμών τους. Επιπρόσθετο κίνδυνο αποτελεί η ταχύτητα της δημοσίευσης, που συχνά είναι δυνατόν να επιτρέψει λάθη, καθώς επίσης και το κλίμα μέσα στο οποίο διαμορφώνεται και παράγεται η είδηση με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού χρηστών.

Στο δημόσιο λόγο κάθε πολίτη, υπάρχουν κανόνες που θέτει η νομολογία και περιλαμβάνονται στους κώδικες δημοσιογραφικής δεοντολογίας.

Αυτοί απευθύνονται βεβαίως στα μέλη των δημοσιογραφικών ενώσεων, ως επαγγελματικές ρυθμίσεις και ελέγχονται από τα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια. Ουσιαστικά όμως, όπως δέχονται τα δικαστήρια, οι κανόνες αποτελούν δεσμευτικές “συναλλακτικές υποχρεώσεις του Τύπου”, και για τους πολίτες δημοσιογράφους, αφού καθένας μπορεί να προσφύγει στον Τύπο και να τον χρησιμοποιήσει ως δημόσιο βήμα. Ταυτόχρονα, για έναν έγκυρο δημόσιο λόγο οι κανόνες αυτοί αποτελούν ποιοτικά κριτήρια για την πληροφόρηση του κοινού. (Σωτηρόπουλος Β. (2008) Πώς να αμυνθεί ένας πολίτης που θίγεται από διαδικτυακό δημοσίευμα, [online] Ανακτήθηκε την 16/6/2020, από http://elawyer.blogspot.com/2008/10/blog-post_28.html ).

Συνοπτικά, αυτοί οι κανόνες είναι οι εξής:

1. Δημοσιοποίηση όλης της αλήθειας με παράθεση όλων των στοιχείων που επιβεβαιώνουν την ακρίβεια της είδησης, μετά τη συλλογή των στοιχείων με θεμιτές μεθόδους και τήρηση του off the record. 

2. Τήρηση της διάκρισης ανάμεσα σε είδηση και σχόλιο. Η είδηση αναφέρεται σε αντικειμενικά πραγματικά περιστατικά που συνέβησαν, ενώ το σχόλιο περιλαμβάνει την αξιολόγησή τους και την προσωπική άποψη κι εκτίμηση του γράφοντος.

3. Μετάδοση πληροφορίας και είδησης ανεπηρέαστα από τις προσωπικές πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές και πολιτισμικές απόψεις ή πεποιθήσεις του γράφοντος. Οι απόψεις μπορούν να περιλαμβάνονται στα σχόλια, τα οποία πρέπει να είναι διακριτά όπως προαναφέρθηκε από τις “ειδήσεις”.

4. Τήρηση της αναγκαίας αντιστοιχίας τίτλου και κειμένου και ακριβής χρήση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών απεικονίσεων ή άλλων παραστάσεων.

5. Προηγούμενη έρευνα της ακρίβειας της πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδοθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι πληροφορίες θα πρέπει να έχουν διασταυρωθεί.  

6. Μετάδοση της αντίθετης άποψης σε ζητήματα στα οποία σημειώνονται διαφωνίες.

7. Ισότιμη αντιμετώπιση των πολιτών, χωρίς διακρίσεις εθνικής καταγωγής, φύλου, φυλής, θρησκείας, πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού και κοινωνικής θέσης.

8. Σεβασμός της προσωπικότητας, της αξιοπρέπειας και της ιδιωτικής ζωής. 

9. Σεβασμός του τεκμηρίου της αθωότητας και της αρμοδιότητας των δικαστηρίων να αποφαίνονται για το ποιος είναι αθώος ή ένοχος. 

Στο πεδίο της κριτικής γεγονότων ή προσώπων, η ελευθερία της έκφρασης είναι σαφώς διευρυμένη και οι περιορισμοί αφορούν μόνο κραυγαλέες περιπτώσεις, όπως π.χ. την παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας, αλλά και κάποιους πιο soft law κανόνες “καλής συμπεριφοράς» και πολιτικής ορθότητας (ανήλικοι, ηλικιωμένοι, α.μ.ε.α., τα άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικού κλονισμού και οδύνης, τα άτομα με προφανώς ψυχικό πρόβλημα).

Ωστόσο, όριο της κριτικής και της σάτιρας είναι οι ποινικού δικαίου περιορισμοί: δεν επιτρέπεται η εξύβριση, η δυσφήμιση, η συκοφαντία, αδικήματα που συνιστούν προσβολές της προσωπικότητας.

Συμπερασματικά, όταν το κείμενο που περιέχει πληροφορίες που αφορούν τη δημόσια ζωή, δεν τηρεί αυτές τις προϋποθέσεις, πρέπει να επισημαίνεται ότι δεν αποτελεί τεκμηριωμένο δημόσιο λόγο και ο πολίτης που το δημοσιοποιεί δεν εκπληρώνει τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ελευθερία της έκφρασής του.


google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.