Μια μεγάλη διαδήλωση 100.000 ατόμων στην πλατεία Τροκαντερό στο Παρίσι, στις 17 Οκτωβρίου 1987, υποστήριξε τις προσπάθειες του Γαλλο-Πολωνού καθολικoύ ιερωμένου Γιόζεφ Βρεσίνσκι (1917-1988), που είχε ιδρύσει την οργάνωση «International Movement ATD Fourth World» («Διεθνής οργάνωση “ Όλοι Μαζί με Αξιοπρέπεια” Τέταρτος Κόσμος»), με σκοπό την καταπολέμηση της πείνας και της ακραίας φτώχειας σε όλο τον κόσμο. Διακήρυξαν ότι η φτώχεια αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιβεβαίωσαν την ανάγκη να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα δικαιώματα γίνονται σεβαστά. Αυτές οι πεποιθήσεις που συνόψιζαν τη δράση του ιερωμένου είναι χαραγμένες σε μια πλάκα που τοποθετήθηκε σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος. Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Βρεσίνσκι οι αγώνες του για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας δεν ξεχάστηκαν. Στις 22 Δεκεμβρίου 1992, η γενική συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 17η Οκτωβρίου ως «Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας».  Έκτοτε, άνθρωποι κάθε προέλευσης, πεποιθήσεων και κοινωνικής καταγωγής συγκεντρώνονται κάθε χρόνο στις 17 Οκτωβρίου για να ανανεώσουν τη δέσμευσή τους και να δείξουν την αλληλεγγύη τους φτωχούς. Αντίγραφα της αναμνηστικής πλάκας έχουν αποκαλυφθεί σε όλο τον κόσμο και χρησιμεύουν ως τόπος συγκέντρωσης για τον εορτασμό της Ημέρας.

Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, τεχνολογικών μέσων και οικονομικών πόρων, το ότι εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας είναι ηθική οργή. Η φτώχεια δεν είναι μόνο ένα οικονομικό ζήτημα, αλλά ένα πολυδιάστατο φαινόμενο που περιλαμβάνει τόσο την έλλειψη εισοδήματος, όσο και βασικών συνθηκών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να ζουν με αξιοπρέπεια. Οι συνάνθρωποί μας που ζουν σε συνθήκες φτώχειας βιώνουν πολλές αλληλένδετες στερήσεις και εμπόδια που δεν τους επιτρέπουν να συνειδητοποιήσουν τα δικαιώματά τους: Έρχονται αντιμέτωποι με επικίνδυνες συνθήκες εργασίας, χωρίς στέγη, έλλειψη θρεπτικών τροφίμων, άνιση πρόσβαση στη δικαιοσύνη, περιορισμένη ως μηδενική πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, έλλειψη εκπροσώπησης στα πολιτικά δρώμενα.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ:

• 736 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν κάτω από το διεθνές όριο φτώχειας του 1,90 δολ. την ημέρα, το 2015.

• Σχεδόν το 8% των εργαζομένων στον κόσμο και οι οικογένειές τους ζούσαν με λιγότερα από 1,90 δολ. ανά άτομο την ημέρα, το 2018.

• Οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ανήκουν σε δύο περιοχές: τη Νότια Ασία και την υποσαχάρια Αφρική.

• Τα υψηλά ποσοστά φτώχειας παρατηρούνται συχνά σε μικρές, εύθραυστες και πληγείσες από συγκρούσεις χώρες.

• Το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν είχε πρόσβαση σε τουλάχιστον ένα επίδομα κοινωνικής προστασίας το 2018. 

• Μέσα στο 2020, περίπου 70 εκατομμύρια άνθρωποι οδηγήθηκαν σε ακραία φτώχεια εξαιτίας της πανδημίας, σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.

Ωστόσο, η φτώχεια δεν είναι μόνον αριθμοί και ποσοστά. Είναι η ντροπή, η αδυναμία, η ενοχή, ο φόβος του στιγματισμού, του σχολιασμού και της απομόνωσης. Σήμερα, το πρόσωπο της φτώχειας έχει αλλάξει μορφή. Παρουσιάζεται ως πρόβλημα ατομικό που βαραίνει βίαια αυτόν που τη ζει, ενώ από τη φύση του είναι πρόβλημα κοινωνικό. Ίσως, αυτό που χρειάζεται είναι να εστιάσουμε, πέρα από τις αιτίες που οδηγούν στη φτώχεια, στον τρόπο που θα ξεφύγουμε από το φαύλο κύκλο της. Η φτώχεια οδηγεί στην απομόνωση και η απομόνωση συντηρεί τη φτώχεια.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού (20 Νοεμβρίου 1989), αναγνωρίζει το αναφαίρετο δικαίωμα σε κάθε παιδί του πλανήτη για ένα βιοτικό επίπεδο που θα στηρίζει και θα επιτρέπει τη σωματική, πνευματική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξή του. Γι αυτό και η παγκόσμια κοινότητα εστιάζει στην εξάλειψη της παιδικής φτώχειας, καθώς οι προβλέψεις για την αύξηση του ακραίου υποσιτισμού, μαζί με μια προβλεπόμενη μείωση 25% ως προς την κάλυψη υπηρεσιών διατροφής και υγείας θα οδηγήσει σε πάνω από 128.000 θανάτους παιδιών κάτω των 5 ετών κατά τη διάρκεια ενός χρόνου. Με βάση έκθεση του ΟΗΕ, που αναφέρει ότι ένα παιδί πεθαίνει κάθε τρία δευτερόλεπτα από τη φτώχεια, ο γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στο περυσινό  μήνυμά του γι’ αυτή τη μέρα ανέφερε: «Η πρόσβαση σε ποιοτικές κοινωνικές υπηρεσίες πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα».

Πολλές Οργανώσεις, οργανισμοί και θεσμοί σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας και μεταχειρίζονται διάφορους τρόπους για να τη μειώσουν. «Το Χαμόγελο του Παιδιού» π.χ. στα 25 χρόνια δράσης του στέκεται σταθερά δίπλα σε κάθε παιδί και την οικογένειά του, που ζει ή απειλείται να βρεθεί σε συνθήκες Φτώχειας. Μόνο κατά το Α΄ εξάμηνο του 2020 ο Οργανισμός υποστήριξε συνολικά 15.715 παιδιά και τις οικογένειές τους με παροχή σταθερού μηνιαίου πακέτου διατροφής και κοινωνικής/ψυχολογικής υποστήριξης μέσα από τα 14 Κέντρα Στήριξης που λειτουργεί πανελλαδικά, τα Σπίτια Ημερήσιας Φροντίδας και μία Τράπεζα Ειδών στην Αττική . Οι αριθμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί. Σημειωτέον ότι συνολικά στο δωδεκάμηνο του 2019 ο Οργανισμός κλήθηκε να καλύψει λιγότερες ανάγκες, και συγκεκριμένα 13.639 παιδιά και τις οικογένειές τους. 

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε δημόσια διαβούλευση (19/08 – 07/10/2020) οδικό χάρτη για τη διαμόρφωση του European Child Guarantee, που στοχεύει στην εξασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες στους τομείς της παιδείας, υγείας, σίτισης, διαβίωσης και πολιτισμού, για όλα τα παιδιά που κινδυνεύουν από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό. 

Ο οργανισμός Save the Children πραγματοποίησε μεγάλη έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο, ως μέρος του προγράμματος Protect a Generation, κι ο Πρόεδρος και CEO  του οργανισμού, Janti Soeripto, αποκάλυψε πως «Προκειμένου να προστατεύσουμε μία ολόκληρη γενιά παιδιών από το να χάσουν την ελπίδα για ένα υγιές και σταθερό μέλλον, χρειάζεται να λάβουμε μέτρα για την οικονομική ενίσχυση των φτωχότερων κρατών και των ευπαθών κοινοτήτων, ώστε να μπορέσουν να επενδύσουν στις ζωές των παιδιών τους».

Δυσοίωνες και εφιαλτικές είναι οι προβλέψεις της έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας όπου εκτιμάται πως η πανδημία του κορονοϊού ενδέχεται να οδηγήσει σε ακραία φτώχεια, δηλαδή διαβίωση με λιγότερα από 1,90 δολάρια την ημέρα, έως και 150 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι τα τέλη του 2021, εξαλείφοντας τρία χρόνια προόδου στις προσπάθειες για τη μείωση της φτώχειας στον κόσμο. Αυτοί οι «νέοι φτωχοί» θα ενταχθούν στις τάξεις των 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ήδη ζουν σε πολυδιάστατη και επίμονη φτώχεια, οι οποίοι είδαν τις προϋπάρχουσες στερήσεις τους να επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας πανδημίας. Βάσει των εκτιμήσεων του οργανισμού, το 9,1%-9,4% του παγκόσμιου πληθυσμού ενδέχεται να ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας φέτος, σηματοδοτώντας την πρώτη αύξηση του ποσοστού ακραίας φτώχειας μετά από περίπου 20 χρόνια. Πραγματικά, η πανδημία Covid-19 έχει προκαλέσει έκρηξη της φτώχειας, καθώς η διακοπή δραστηριοτήτων, τα μέτρα περιορισμού, οι απαγορεύσεις, η παγκόσμια οικονομική ύφεση, αλλά και τα  ανεπαρκή συστήματα υγείας για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων έχει ιδιαίτερα αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις.

Σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε από το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας αναφέρθηκε ότι τόσο κατά την περίοδο των μνημονίων όσο και τώρα κατά την πανδημία, τα ποσοστά της ανεργίας στη χώρα μας βαίνουν συνεχώς αυξανόμενα. Από τα δύο εκατομμύρια φτωχούς (το 19% του πληθυσμού τη δεκαετία του 1990) φτάσαμε μέχρι το 31% κατά την περίοδο των μνημονίων περί τα μέσα της δεκαετίας που μας πέρασε και την κοινωνία του 1/3 που σήμερα διαβιώνει σε συνθήκες φτώχειας.

Σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο της στην Καθημερινή, η Ασπασία Κάκαρη, υπεύθυνης του Τμήματος Επικοινωνίας, Συνηγορίας και Εκστρατειών της ActionAid, αναφέρει: «Ο COVID-19 έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ένας «δημοκρατικός ιός» που πλήττει εξίσου φτωχούς και πλουσίους, ακόμη και πρίγκηπες. Ωστόσο, οι συνέπειες αυτής της πανδημίας δεν είναι οι ίδιες για όλους. Αν είσαι ανασφάλιστος, αν δεν έχεις άλλη επιλογή από τον συνωστισμό των μέσων μαζικής μεταφοράς, αν δεν έχεις την πολυτέλεια να χάσεις το μεροκάματο για να κάνεις καραντίνα, έχεις πολλές πιθανότητες να βρεθείς αντιμέτωπος με τον ιό. Και ακόμη περισσότερες να είσαι ο μεγάλος χαμένος αυτής της κρίσης, έστω κι αν βγεις νικητής στη μάχη με την ασθένεια. Μπορεί λοιπόν ο covid να μην κάνει διακρίσεις, αλλά σίγουρα μεγεθύνει τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες που κυμαίνονται σε εξωφρενικά επίπεδα σε όλο τον πλανήτη… Ο covid μας έκανε τη χάρη να μας δείξει πόσο λανθασμένο είναι το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθούμε. Πόσο λάθος είναι να θεωρούμε τις επενδύσεις σε δημόσιες υπηρεσίες, όπως η υγεία και η εκπαίδευση, μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης. Θεωρώντας τη φτώχεια ως μια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν πρέπει να αφήσουμε τον Covid-19 να γίνει η νέα δικαιολογία για μείωση των προϋπολογισμών για δημόσια υγεία και εκπαίδευση, για οπισθοδρόμηση των κοινωνικών κατακτήσεων, για περιορισμούς στη δράση των φορέων της κοινωνίας των πολιτών».

 

Τέλος, ο Διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας Δημήτρης Μπότσος δηλώνει: «Ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι περιθωριοποιημένοι, οι αποκλεισμένοι, οι φτωχοί φοβούνται πως δεν θα έχουν στέγη, πως τα παιδιά τους δεν θα έχουν τίποτα να φάνε, πως θα τους σκοτώσει κάποια σφαίρα ή πως θα συλληφθούν αυθαίρετα. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει πως είναι καιρός η υφήλιος να δεσμευθεί ώστε να τερματίσει την ανασφάλεια, τον αποκλεισμό και τη σιωπή όσων ζουν στη φτώχεια. Η φτώχεια δεν είναι αναπόφευκτη και μπορεί να εξαλειφθεί, αλλά για να τα καταφέρουμε πρέπει να καταλάβουμε πως το να είσαι φτωχός σημαίνει έλλειψη ελευθερίας και δικαιοσύνης».